Fazla Kilo ve Obezite
Obezite Tedavisi Mümkün Olan Bir Hastalıktır
Obezite, tüm dünyada günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biri olan, kronik bir hastalıktır.
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de obeziteli ve fazla kilolu bireylerin oranı giderek artmaktadır. Ülkemizde her 3 erişkinden 1’i fazla kilolu iken 1’i de obezitelidir; yani her 3 erişkinden 2’sinde kilo sorunu vardır. Bu oran, Avrupa ülkeleri arasındaki en yüksek orandır.
Obezite Nedir?
Obezite, vücutta normalden fazla miktarda yağ depolanması olup tanısı oldukça kolaydır:
Fazla kilo ve obezite, bireyin vücut ağırlığı ve boy ölçüsünü kullanarak hesaplanan Vücut Kütle İndeksi (VKİ) ile değerlendirilir. VKİ, vücut ağırlığının, boyun karesine bölünmesiyle hesaplanır ve kg/m2 biriminden bir değerdir. VKİ değerine göre, bireyin sağlıklı kiloda mı yoksa obeziteli mi olduğu anlaşılır. Obeziteli olmak genelde sanıldığı gibi hareket bile edemeyecek kadar çok kilolu olmak değildir.
VKİ, aynı zamanda kişinin sağlıkla ilişkili riskleri için de bir göstergedir.
Sınıflandırma: VKİ (kg/m2)*
Zayıf:18,5’un altı
Sağlıklı kilo: 18,5 - 24,9
Fazla kilo: 25 - 29,9
Obezite: 30 ve üzeri
*Değerler 18 yaş ve üzeri erişkinler içindir.
Siz de kilonuzu ve boyunuzu aşağıdaki alana yazarak VKİ’nizi hesaplayabilir ve fazla kilolu ya da obeziteli olup olmadığınızı öğrenebilirsiniz.
Vücut Kitle İndeksi Hesaplama Aracı
Obezitenin Nedeni Nedir?
Obezite, basitçe besinlerle alınan kalori miktarı ile vücudun harcadığı kalori miktarı arasındaki dengesizlik sonucu meydana gelir; alınan kalori fazla, harcanan kalori az ise kilo alınır ve vücutta normalden fazla yağ depolanır. Ancak obezitenin nedenleri bu kadar basit değildir; biyolojik, davranışsal, sosyal, kültürel ve çevresel birçok faktör, obeziteye yol açabilir. Vücudun genetik yapısı, kronik stres, ruhsal rahatsızlıklar, işlenmiş endüstriyel gıdalarla beslenmek, hareketsiz bir hayat tarzı, geçirilen hastalıklar, kullanılan bazı ilaçlar ve yetersiz uyku da obeziteye neden olabilen faktörlerdendir.
Obezite Neden Önemlidir?
Obezite kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Daha da önemlisi obezite, birçok hastalığı da beraberinde getirir ve bazı hastalıkları da şiddetlendirir.
Kalp ve damar hastalıkları, şeker hastalığı, kas ve iskelet sistemi hastalıkları ile ruhsal bozukluklar gibi birçok hastalığa neden olabilir:
- Kalp hastalıkları: Obezite ile ilişkili olan kalp ve damar sorunları arasında koroner kalp hastalığı, kalp yetmezliği, yüksek tansiyon, inme gibi ciddi ve ölüme neden olabilen hastalıklar bulunmaktadır.
- Diyabet Riski: Tip 2 diyabet yani şeker hastalığı da obezite ile yakın ilişkisi olan bir hastalıktır.
- Yağlı Karaciğer: Obezite, yağlı karaciğer hastalığı riskini artırır; karaciğer yağlanması siroza kadar gidebilen ciddi ve kronik bir hastalıktır.
- Kas ve İskelet Sistemi Rahatsızlıkları: Eklemlerde, özellikle de vücudun yükünü taşıyan dizlerde görülen osteoartrit, yani kireçlenme, fazla kilo ve obezite ile yakından ilişkilidir. Sırt ağrısı da obezitelilerde sık görülen bir rahatsızlıktır.
- Solunum Problemleri: Astım ve uyku sırasında nefes almanın kesilmesiyle seyreden uyku apne sendromunun da obeziteyle ilişkisi gösterilmiştir
- Sindirim Sistemi Hastalıkları: Safra kesesi hastalığının da obeziteyle yakın ilişkisi vardır.
- Üreme Sorunları: Kısırlık, obezite ile ilişkili olarak ortaya çıkabilen bir sorundur.
- Kanserler: Obezitenin, rahim, meme, yumurtalık, prostat, karaciğer, böbrek ve kolon kanseri gibi bazı kanser türleriyle de ilişkisi bulunduğu bilinmektedir.
- Ruhsal Problemler: Obezite, kaygı bozukluğu ve depresyon gibi ruhsal bozukluklarla da yakın ilişkilidir.
Obezitenin Tedavisi Var mı?
Obezite önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.
Günümüzde obezite tedavisinde temel hedef, sadece kilo verilmesi değil, kilo verilmesini sağlayarak kilo ile ilişkili hastalıkların önlenmesi veya kişinin sağlığının iyileştirilmesidir.
Obezitenin tedavisi ancak bir hekimden destek alarak ve çok yönlü bir yaklaşımla mümkündür.
- Yaşam tarzı değişikliği: Hekimin değerlendirmesi ve gerekli bazı testlerden sonra çizeceği yol haritasına göre, öncelikle egzersiz ve sağlıklı beslenmeyi de içeren bir yaşam tarzı değişikliği yapılması gereklidir.
- Psikolojik destek: Bununla birlikte, gerekiyorsa psikolojik destek de planlanmalıdır.
- İlaç tedavisi: Obezitenin tedavisinde ilaç tedavisi de önemli bir yer tutmaktadır. Yaşam tarzı değişikliği ile yeterince kilo kaybı sağlanamayan durumlarda ek olarak ilaç tedavisi de önerilmektedir.
- Cerrahi ve girişimsel işlemler: Yaşam tarzı değişikliği ve ilaç tedavisiyle kilo kaybının yeterli olmadığı durumlarda cerrahi girişimler obezite tedavisinde kullanılmakta ve etkili olmaktadır.
Kilo verildiğinde, obeziteyle ilişkili birçok hastalıkta da düzelme sağlanacağı bilinmelidir. Sadece %5-15 kilo kaybı ile yüksek tansiyonda, şeker hastalığında, kandaki yağ düzeylerinde, karaciğer yağlanmasında, uyku apne sendromunda iyileşme sağlanabilmektedir. Sonuçta obezitenin tedavisiyle, bireyin yaşam kalitesi de önemli derecede iyileşir.
Obezite tedavisinde süreklilik ve yakın hekim kontrolü önemlidir. Sağlıklı şekilde kilo verdikten sonra kilonun uzun süreli korunması da hedeflenmelidir, çünkü kilo vermek kadar verilen kiloların geri alınmaması da önemlidir.
Fazla kilo ve obezite ile mücadele ederken bunun bir süreç olacağı, bir hekim ve hastaneden destek alınması gerektiği unutulmamalıdır.
Referanslar:
- Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Obezite Tanı ve Tedavi Kılavuzu 2019.
- Yumuk V, et al. European Guidelines for Obesity Management in Adults. Obesity Facts 2015;8:402-424.
- World Health Organization. European Regional Obesity Report 2022.
- World Health Organization. Obesity and overweight. (Erişim tarihi: Ekim 2024).
- World Obesity Federation. World Obesity Atlas 2023. (Erişim tarihi: Ekim 2024).
- Guh DP, et al. The incidence of co-morbidities related to obesity and overweight: A systematic review and meta-analysis. BMC Public Health 2009;9:88.
- Church et al. Association of Cardiorespiratory Fitness, Body Mass Index, and Waist Circumference to Nonalcoholic Fatty Liver Disease. Gastroenterology 2006;130:2023–30.
- Vilar-Gomez E. et al. Weight Loss Through Lifestyle Modification Significantly Reduces Features of Nonalcoholic Steatohepatitis. Gastroenterology 2015;149:367–378.
- Wharton S, et al. Obesity in adults: a clinical practice guideline. CMAJ 2020;192:E875-91.
- Garvey WT,et al. AACE/ACE Comprehensive Clinical Practice Guidelines For Medical Care Of Patients With Obesity. Endocr Pract. 2016;22(Suppl 3):1-203
- Hall KD, et al. Maintenance of Lost Weight and Long-Term Management of Obesity. Med Clin N Am 2018;102:183-197.
